Երվանդ Թոլայան

Երգիծաբան, դերասան

29 օգոստոս, 1883 - 18 սեպտեմբեր, 1937

Ֆրանսուա Թոլայան, Կավռոշ
Ծնվել է Կոստանդնուպոլսում: Կրթությունն ստացել է ծննդավայրի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ ուսումնարանում։ Դարասկզբից պոլսահայ մամուլում («Ծաղիկ», «Լույս» և այլն) տպագրել է երգիծական երկեր, գերազանցապես կենցաղային հարցեր շոշափող։ Օսմանյան սահմանադրության հռչակումից հետո Կ.Պոլսում հրատարակել է «Կավռոշ» երգիծական պարբերականը։ Խմբագրել է «Կավռոշ» (1908-36թթ), «Կատակ» (1913-14թթ), «Հոս-հոս» (1913թ.) պարբերականները։ Հայոց Ցեղասպանության (1915թ.) տարիներին ընդհատել է այն, այնուհետև մինչև 1925թ. Կ.Պոլսում վերահրատարակել է, իսկ 1926թ. տեղափոխվել է Փարիզ, որտեղ շարունակել է խմբագրական-հրատարակչական աշխատանքը։ «Կավռոշ» երգիծաթերթին զուգընթաց հրատարակել է տարեցույցներ։ Դերասանական գործունեությունը սկսել է դարասկզբին՝ Մարտիրոս Մնակյանի թատերախմբում։ 1918-22թթ խաղացել է Կոստանդնուպոլսի, 1926-36թթ` Փարիզի հայկական թատրոնների ներկայացումներում։ 1932թ. տեղափոխվել է Երևան, գրել իր ընդարձակ հիշողությունները, որոնք պահպանվում են Հայաստանի գրականության և արվեստի թանգարանում։ Գրել է «Կավռոշնամե» հուշերի գիրքը՝ պոլսահայ գրական-թատերական կյանքի անցուդարձի վերաբերյալ։ Եղել է ստալինյան ռեժիմի զոհ, անհիմն բռնադատվել և գնդակահարվել է Երևանում: Հետագայում արդարացվել է։