Հրաչյա Ներսիսյան

Դերասան

12 նոյեմբեր, 1895 - 6 նոյեմբեր, 1961

Ծնվել է Նիկոմեդիայում (Իզմիթ): Սովորել է Կոստանդնուպոլսի ֆրանսիական Սեն Բարբ և ամերիկյան Ռոբերտ քոլեջներում, հայկական Էսայան վարժարանում: Բացառիկ ընդունակությունների շնորհիվ, ինքնուրույն սովորել է լեզուներ, բնագրով կարդացել է ֆրանսիացի, անգլիացի և թուրք գրողների երկեր, խոսել է արաբերեն ու իտալերեն: Ապագա դերասանի նկարագրի ձևավորմանը նպաստել է ծանոթությունը Դանիել Վարուժանի և Կոմիտասի հետ: 1915թ. Կ.Պոլսում մասնակցել է հայ դրամատիկ և Արշակ Պենկլյանի օպերետային խմբերի ներկայացումներին: Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ծառայել է թուրքական բանակում` որպես թարգմանիչ: 1918թ. վերադարձել է Կ.Պոլիս և վերստին խաղացել Ա.Պենկլյանի խմբում: 1919թ-ից եղել է ռեժիսոր և դերասան Մկրտիչ Ջանանի «Հայ դրամատիկ» թատերախմբի դերասան: Խաղացել է Ա.Շիրվանզադեի «Պատվի համար» (Օթարյան), «Չար ոգի» (Մուրադ) ներկայացումներում: Թատերախմբի հաջորդ ղեկավար Օվի Սևումյանին համարել է իր «առաջին և մեծ ուսուցիչը»: Նրա ղեկավարությամբ պատրաստել է մի քանի դեր` Ալեքսանդր (Յուշկևիչի «Թագավոր»), Բեն Իոխա (Կ.Գուցկովի «Ուրիել Ակոստա») և այլն: 1920թ. Հովհաննես Աբելյանի հետ հանդես է եկել Վ.Շեքսպիրի «Լիր արքա» ներկայացման մեջ` Էդգարի դերով: 1923թ. տեղափոխվել է Երևան և եղել Առաջին պետթատրոնի (այժմ` Գ.Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն) դերասան: Թատրոնում դարձել է հայ բեմի և կինոյի առաջնակարգ դերասաններից, արժանացել համաժողովրդական ճանաչման ու սիրո: 1920-ականներից կերտել է բազմաթիվ դերեր մի շարք ներկայացումներում, որոնցից են` Ն.Գոգոլի «Ռևիզոր» (Խլեստակով), Գ.Հաուպտմանի «Ջրասույզ զանգ» (Հայնրիխ), Վ.Շեքսպիրի «Վենետիկի վաճառականը» (Անտոնիո), «Համլետ» (Համլետ), «Վինձորի զվարճասեր կանայք» (Ֆալստաֆ), «Օթելլո» (Օթելլո), «Լիր արքա» (Լիր), Ա.Օստրովսկու «Արդյունավետ պաշտոն» (Ժադով), Յ.Օ'Նիլի «Սերը ծփիների տակ» (Քեբոտ), Բ.Լավրենյովի «Բեկում» (Բերսենև), Ա.Կոռնեյչուկի «Պլատոն Կրեչետ» (Պլատոն Կրեչետ), Ա.Շիրվանզադեի «Պատվի համար» (Էլիզբարով), Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունի» (Գևորգ Մարզպետունի), Ռ.Սիմոնովի «Ռուս մարդիկ» (Սաֆոնով), Մ.Լերմոնտովի «Դիմակահանդես» (Անհայտ), Լ.Տոլստոյի «Կենդանի դիակ» (Պրոտասով) և այլն: Նրա գլուխգործոցներից է Պաղտասար ախպարի դերակատարումը` Հ.Պարոնյանի «Պաղտասար ախպար» ներկայացման մեջ, որը բնութագրվել է` «լաց` ծիծաղի միջից»: Վերջին դերակատարումը թատրոնում եղել է Մեք Գրեգորի դերը Վ.Սարոյանի «Իմ սիրտը լեռներում է» պիեսում: Հյուրախաղերով հանդես է եկել բազմաթիվ երկրներում: Եղել է հայկական կինոյի առաջին դերասաններից: Նկարահանվել է շուրջ 30 ֆիլմում` «Նամուս» (1925թ.), «Գիքոր» (1934թ.), «Պեպո» (1935թ.), «Զանգեզուր» (1938թ.), «Դավիթ Բեկ» (1944թ.), «Պատվի համար» (1956թ.), «Առաջին սիրո երգը» (1958թ.), «Ինչո՞ւ է աղմկում գետը» (1958թ.), «Տժվժիկ» (1961թ., վերջին դերը կինոյում) և այլն:Պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով: 1941թ. արժանացել է ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի, 1939թ.` Հայաստանի, 1956թ.` ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչման: Մահացել է Երևանում, թաղված է Կոմիտասի անվան պանթեոնում: Հրաչյա Ներսիսյանի անունով Երևանում կոչվել է փողոց: